19. yüzyıl bilim insanları bu durumu, deneylerde yapılan hataların bir sonucu olduğunu sanmışlardır.
Ancak daha sonra bazı elementlerin mol kütlelerinin tam sayı çıkmayışının nedeninin, bir elementin
atomlarında aynı proton sayısına karşılık farklı nötron sayılarının bulunabileceğinden kaynaklandığı
anlaşılmıştır. Bu tip atomlara izotop atomlar adı verilmiştir. İzotop atomların varlığının anlaşılmasından
sonra elementlerin ortalama atom kütlesi, izotopların bolluk yüzdelerine bağlı olarak hesaplanmıştır.
Çoğu kez ele alınan örneklerdeki atom sayısı çok büyüktür. Bu nedenle atom ve molekülleri ölçmek için mol kavramını geliştirmişlerdir. Uluslararası birim sistemine (SI) göre mol, 12 gram 12C izotopunun içerdiği atom sayısı kadar tanecik (atom, molekül ya da diğer tanecikler) içeren madde miktarıdır. Kısaca, bağıl atom kütlesi kadar elemente 1 mol denir.
12 gram 12C’de bulunan gerçek atom sayısı deneysel olarak tayin edilir. Bu sayı Amedeo Avogadro tarafından ortaya konulduğundan Avogadro sayısı olarak adlandırılır ve NA ile gösterilir
Avogadro sayısı (6,02.1023), büyük bir sayıdır, NA Avogadro = 6,02.1023 mol–1
1 mol 12C = 6,02.1023 tane 12C atomu = 12 gramdır.
1 mol 16O = 6,02.1023 tane 16O atomu = 16 gramdır.
1 mol 24Mg = 6,02.1023 tane 24Mg atomu = 24 gramdır
Bir elementin mol kütlesi, 1 mol atomun kütlesidir.
Moleküler bir bileşiğin mol kütlesi, 1 mol molekülünün kütlesidir.
İyonik bir bileşiğin mol kütlesi, 1 mol formül biriminin kütlesidir
Mol sayısı verilen bir maddenin atom sayısı, Avogadro sayısı ile çarpılarak bulunabilir:
1 mol H2SO4 ; 2 mol H atomu, 1 mol S atomu, 4 mol O atomu,
1 mol H2SO4 ; 2 · 6,02.1023 tane H atomu, 1 · 6,02.1023 tane S atomu, 4 · 6,02.1023 tane O atomu içerir.
1 mol Mg3(PO4)2 ; 3 mol Mg atomu, 2 mol P atomu, 8 mol O atomu,
1 mol Mg3(PO4)2 ; 3 · 6,02.1023 tane Mg atomu, 2 · 6,02.1023 tane P atomu, 8 · 6,02.1023 tane
O atomu içerir
ÖRNEK
Aşağıda verilen bileşiklerin 1 molünün kütlesini (molekül kütlesini) hesaplayalım.
(H: 1 g mol–1 , C: 12 g mol–1 , O: 16 g mol–1 , Al: 27 g mol–1 , P: 31 g mol–1 , S: 32 g mol–1)
1 mol H3PO4 = (3 · 1) + 31 + (4 · 16) = 98 gram
1 mol Al2(SO4)3 = (2 · 27) + (3 · 32) + (12 · 16) = 342 gram
1 mol C6H12O6 = (6 · 12) + (12 · 1) + (6 · 16) = 180 gram
Molekül yapılı elementlerde (H2 , O2 , N2 …) mol kavramı uygulanırken dikkatli olunmalıdır. 1 mol
hidrojen denildiğinde 1 mol hidrojen atomu da anlaşılabilir, 1 mol hidrojen molekülü de anlaşılabilir. Bu
nedenle ifadeleri kullanırken vurgulanmak istenen şey, açık ve anlaşılır olmalıdır. Buna göre;
1 mol hidrojen atomu, H
1 mol hidrojen molekülü, H2
1 mol hidrojen gazı, H2 şeklinde ifade edilmelidir.
1 tane oksijen atomu = 16 6,02.1023 g = 16 akb
1 tane oksijen molekülü = 32 6,02.1023 g = 32 akb
1 mol oksijen atomu = 16 gram
1 mol oksijen molekülü = 32 gram
1 mol oksijen gazı = 32 gram
Mol sayısı (n) = Bileşiğin kütlesi (m) /Bileşiğin mol kütlesi (MK)